VGBlog

Şu sıralar bir bilgisayar aldıysanız, klavyesinde Windows tuşunu farkedeceksinizdir. 2000 yılından itibaren, Microsoft Windows'un kullanım yaygınlığı nedeniyle, bilgisayar klavyelerinde Başlat düğmesini tek tuşla açmanızı sağlayan bir tuş eklendi. Bu tuş kullanışlı olmasının yanında, donanımın Windows için yapıldığını da gizliden göstermektedir. Aşağıdaki resimde, StatCounter'ın, 2009'dan beri tuttuğu işletim sistemi yaygınlığı görülüyor:

Yukarıdaki grafik, sadece masaüstü bilgisayarları içermektedir ve tahmin edilmesi zor olmadığı gibi Windows sürümleri marketin büyük kısmını kapsamaktadır. Grafiğe göre, tüm Windows sürümleri (8, 7, Vista, XP) dünyadaki masaüstlerinin yaklaşık %78'ini oluşturmaktadır. Hemen ardından gelen Mac OSX %7,38 ve iOS %4,21'ini oluşturmaktadır. Geri kalan payın sadece %1,59'unu Linux kapsamaktadır. Yine MediaWiki (Vikipedi'nin oluşturucuları) istatistiklerindeki bu değer de bu sayıyı doğrulamaktadır.

Bu durumda akla şu soru gelmektedir: Niçin Linux bu kadar az kullanılıyor?

İlk olarak, yeni bir bilgisayar alırken İşletim Sistemi olmayan bir bilgisayar almak isterseniz seçenekleriniz oldukça az. Hatta yeni çıkan ve sadece tabletler ile dokunmatik ekranlı bilgisayarlar düşünülerek yapılan Windows 8 yerine Windows 7'li bilgisayar almanız bile neredeyse mümkün değil. Her ne kadar işletim sistemi iadesi yapabilseniz de, EULA'yı (Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi) kabul ettikten sonra bunu yapmanız da mümkün değil (Not: İşletim sistemi iadesini EULA'yı kabul etmeden yaparsanız, yaklaşık 200 TRY ücretin geri ödenmesini bekleyebilirsiniz).

Kullanıcılar Windows kullanmaya zorlandıkça, oyun/yazılım/donanım üreticileri de daha çok satış yapabilecekleri sisteme yöneliyorlar ve çoğu da neredeyse diğerinden desteğini çekiyor. Her ne kadar artık Steam'e Linux desteği gelmesi ve Nvidia'nın resmi sürücüleri yayınlaması gerçekleşse de, tüm çalışma alanlarını Windows üzerinde ayarlamış kişiler için bu oldukça geç olmuş olabilir. Yine Linus Torvalds yaptığı bir konuşmada, donanım çeşitliliği nedeniyle Linux'un masaüstü bilgisayarlarda istenilen yere ulaşmadığını anlatmaktadır.

Bu kadar az kullanılan bir işletim sisteminin* yayınlanmasına hala neden devam ediliyor?

Linux'u aslında siz de kullanıyorsunuz. Eğer doğrudan kullanmıyorsanız bile, dolaylı olarak kullanıyorsunuz. Nasıl mı?

• Eğer internete bağlanırken ADSL Modem kullanıyorsanız, modemlerin %90'ından fazlası Linux sunucusu kullanmaktadır.
• Bir Android telefonunuz mu var? Android, Linux çekirdeği kullanılarak yapılan bir mobil işletim sistemidir.
• Dünyadaki tüm web sitelerinin barındırıldığı sunucuların %75'inden fazlası Linux tabanlıdır.
• Arama yaparken Google mı kullanıyorsunuz? Google, Linux sunucuları kullanmaktadır [kaynak].
• Araştırma yaparken Vikipedi mi kullanıyorsunuz? Vikipedi, Ubuntu Linux kullanan sunucularda barındırılmaktadır [kaynak].
• Facebook hesabınız var mı? Facebook sunucuları, Linux kullanmaktadır [kaynak].
• Twitter kullanıyor musunuz? Twitter, Linux sunucularında barındırılmaktadır [kaynak].
• Amazon'dan alışveriş yaptıysanız, sunucuları Linux dağıtımı kullanmaktadır [kaynak].
• Virgin America, Delta, Emirates veya United havayolları kullandıysanız, koltuklarınızın önündeki ekranlar, Linux dağıtımları ile çalıştırılmaktadır [kaynak].
• CERN Bilgisayar Ağı, Scientific Linux kullanan bilgisayarlardan oluşmaktadır [kaynak].
• Dünyadaki ilk 500 süper bilgisayarın %95,2'si (476) Linux kullanmaktadır (Bkz. alttaki resim) [kaynak].

Başka kimler kullanıyor?

CompareBusinessProducts.com sitesinden alınan bilgilere göre Linux kullanan kurum ve kuruluşların bazıları: ABD Savunma Bakanlığı, Fransa Parlamentosu, Makedonya Eğitim ve Kültür Bakanlığı, ABD Posta Hizmeti, Novell, IBM, Panasonic, Cisco, Peugeot, New York Borsası.

Yine Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) (ISS) da artık Debian kullanmaktadır. Ayrıca Fatih Projesi ile yeni dağıtılacak tabletlerde Pardus ikinci işletim sistemi olarak sunulacaktır.

Neden yukarıdaki kuruluş/şirket/organizasyonlar Linux kullanıyor?

Mayıs 2013'te Uluslararası Uzay İstasyonu, Windows XP'den Debian işletim sistemine geçeceğini açıkladı. Geçişlerinin sebebi de artık Kararlı ve Güvenilir bir işletim sistemine ihtiyaç duymalarıydı [kaynak].

Linux sistemlere geçme sebeplerinden en önemli olanı hız, kararlılık ve güvenilirliktir. Kritik işlemler yapılması gerektiğinde bilgisayarın bunu hemen ele alması ve yanıt vermesi gerekir. Gömülü yazılımlarda ve gerçek zamanlı sistemlerde bu çok önemlidir. Yine Windows'un ücretli olması ve desteğini ücretli vermesi, destek süresi bittiğinde güncelleme sağlamaması, masrafları azaltmak isteyen kuruluşlar için uygun değildir. Ayrıca Windows sürümü güncellendikçe, istenen sistem gereksinimleri artacak ve bilgisayar donanımlarının da yenilenmesi gerekecektir. Donanım yenilense dahi, yükseltmek için yeni bir Windows sürümü satın almanız gereklidir.

Linux dağıtımları için ise bu durumlar söz konusu değildir. Bilgisayar donanımınıza göre, en eski bilgisayardan en yeni bilgisayara kadar Linux dağıtımı bulmanız mümkün. En uygun Linux dağıtımı için DistroWatch sitesinden yaygın dağıtımları listeleyebilir veya Zegenie Studios'un yaptığı Linux Dağıtım Önericisi'ndeki Türkçe testi tamamlayabilirsiniz. Linux dağıtım destekleri de, kullanıcıları için topluluk tarafından ücretsiz sağlanmaktadır.

Şu an bilinen 500'ün üzerinde Linux dağıtımı bulunmaktadır ve bu yüzden seçmeniz oldukça zor olabilir. Bana göre Windows'tan geçişte en kolay alışabileceğiniz sistem, KDE Masaüstü Ortamına sahip bir işletim sistemidir. Temel Linux'a giriş bilgisi için bu makaleyi okuyabilirsiniz. Şu anda benim kullandığım Linux dağıtımı olan Kubuntu hakkında bilgi almak isterseniz, giriş seviyesindeki bu yazıya ulaşabilirsiniz. Kubuntu hakkında daha fazla bilgi için KubunTürkiye Bloğuna gidebilirsiniz.

Yukarıda yazılanlar ve daha fazlası için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz:

*Aslen Linux bir işletim sistemi değil, işletim sistemi çekirdeğidir ve son kullanıcılar tarafından kullanılmaz. Son kullanıcılar için tasarlanmış Ubuntu, Kubuntu, Linux Mint, Zorin OS gibi işletim sistemleri mevcuttur. Sitelerinde yapılan arama sıklığına göre listelenmiş tüm dağıtımlara DistroWatch sayfasından ulaşabilirsiniz.