VGBlog

Yenka, üniversitemize de ücretsiz olarak verilen Crocodile yazılımlarının yeni sürümünü tek pakette içeren bir simülasyon yazılımıdır. Bu yazılım 28 Şubat 2009'dan itibaren üniversitemizce de ücretsiz öğrenci lisansı alınarak kullanılabilinmektedir. Yenka öğrenci lisansını burada yayınlamamız ev kullanım lisans sözleşmesi dolayısıyla yasaktır, lisansı almak için bana e-posta gönderebilirsiniz. Ayrıca lisansa göre, aynı okulda okumayan öğrencilerle paylaşmak ve yazılımı okul bilgisayarlarına "ev lisansı" ile kurmak da yasaktır.

Progamın kayıt süreci şöyle işlemektedir (Kayıt işlemi için internet bağlantısı gereklidir):

Programı her açtığınızda  kayıt doğrulaması için internete bağlı olmanız gereklidir.

Her açtığınızda kabul etmeniz gereken kurallar karşınıza çıkıyor. Bunlar, anahtarın verildiği okulda okumak, bu anahtarı gizli tutmak ve Yenka'nın internete bağlı olmasına izin vermektir. Aksi takdirde okul lisansı iptal edilmektedir.

Yenka yazılımımızı açtıktan sonra karşımıza soldaki gibi bir pencere gelecektir:

Bu pencere canlandırmak istediğimiz ders kategorisi ve konularını seçmemizi sağlar. Yenka'da 4 farklı kategori bulunmaktadır. Bunlar:

Computing (Bilgisayar kullanımı)

  Ø  Mathematics  (Matematik)

  Ø  Science (Bilim)

  Ø  Technology (Teknoloji)

  alanlarıdır.

Bilgisayar kullanımı alanında programlama algoritması bulunmaktadır. Matematik bölümünde Şekiller veya İstatistiklerle ilgili konular yer almaktadır. Bilim alanında Kimya ve Fizik ile ilgili konular ve teknoloji alanında ise Analog-Dijital Elektronik, PIC programlama, Devre teorisi gibi konular yer almaktadır. Aşağıda Tüm Kimya seçildiğinde çıkan simülasyon alanı görüntüleniyor (Tüm dersin diğer özel konularının seçilmesinden farkı, sadece gereken malzemeleri nesne sekmesine eklemesidir. Örneğin Elektrokimya seçtiğinizde, elementler gösterilmemekte, bunların yerine kullanılacak çözeltiler gösterilmektedir): 

Program genel olarak 3 bölümden oluşmaktadır. Standart menü, Ders menüsü ve Simulasyon alanı.

Eğer deney yapmayı seviyorsanız, programı öğrendikten sonra başından saatlerce kalkamayacaksınız. Şimdi basit bir Elektrik devresi kuralım ve programın güzelliklerini incelemeye başlayalım. Yapacağımız işlemleri adım adım anlatıyorum, siz de bu şekilde aynı yolu izleyebilirsiniz.

Programı açtıktan sonra konu seçimi olarak Science -> Electricity seçelim. Bunu aynı zamanda Science -> All Physics seçerek de yapabiliriz.



Yandaki resimdeki gibi bir malzeme listesi çıkacaktır. Bu aşamada basit bir lamba devresi oluşturacağız, bu nedenle bize gereken malzemeler pil, anahtar ve ışık olacaktır. Tahmin edeceğiniz gibi pil (Power Supplies – Güç Kaynakları), anahtar (Switches – Anahtarlar) ve ışık (Light Outputs – Işık Çıkışları) kategorilerinde bulunmaktadır. Öğelerimizi yukarıdaki resimde bulunan 3 numaralı kocaman bir alana yerleştirip devremizi oluşturacağız. Öğe ekleme işlemi sürükle-bırak yöntemi ile yapılmaktadır. İsterseniz tam bir sunu yapmak üzere bir devre kuralım:

Bunun için ilk olarak bir arka plan resmi ekleyelim: Boş bir alanda sağ tıklayıp Properties (Özellikler) seçelim (Veya boş alanda çift tıklayalım). Space Properties (Alan Özellikleri) seçerek, arkaplan rengi ve resmini ayarlayalım (Resim seçmek için + tıklıyoruz.).

Daha sonra Presentation (Sunu) kategorisinden bir Tray (Çekmece) tutup ekranımızın bir köşesine bırakalım ve kullanacağımız öğeleri de çekmecenin kutucuk aralarına sürükleyelim:

Sunu kategorisinden bir Instructions (Açıklamalar) nesnesini siyah ekranımızın alt-ortasına koyalım:

Açıklama nesnesine istediğimiz biçimlerde notlar yazabiliriz. Kalın, italik, altı çizili yazılar ile boyut değişimi, yazı tipi seçimi ve simge eklemesi yapabiliriz. Ortasına tıklayıp yazımızı yazabiliriz. Bu nesnenin kenarına

çift tıklayarak veya sağ tıklayıp özellikler seçerek yeni sayfa ekleyebilir veya yazıları kilitleyebilirsiniz. Ayrıca yeni resim ekleme gibi görsel bir çok değişiklik yapabilirsiniz.

Nesnenin özelliklerini açın. Yazı yazmak için ortasına tıklayın ve “Basit elektrik devresi” yazın. Yeni sayfa ekleyip, İkinci sayfaya, “Lütfen anahtara basın ve ileri

tıklayın.” yazın. Yazıdan da anlaşılacağı üzere bir sayfa daha ekleyin ve, “Aaaa ampül mü patladı? :). Hele bi tamir işaretine gelin bakalım nedenmiş. İleri tıklayın.” yazın. Bu yazı sığmayacağından, yüksekliği ortadaki ölçeklendiricilerden (sanırım tutamaç deniyor) biraz arttırın. Yaptığınız işlemlerden sonra aşağıdaki sonucu almalısınız:

4. sayfa da var ancak devremizi kurup hatanın sebebini anlayalım ve hatayı yazalım diye şimdilik yapmıyoruz. Şimdi istediğimiz şekilde devreyi oluşturalım. Nesneleri tek tek alana sürükleyelim ve birbirlerine bağlayalım:

Eklediğimiz nesnelerin üzerine geldiğimizde bazı bilgiler ve bağlantı uçlarını göreceğiz:

Bu bilgiler değişebilir ancak genel olarak, nesnenin türü, devredeki adı, üzerinden geçen akım, gerilim ve yapıldığı madde olarak söylenebilir. Yandaki resimde görüldüğü gibi pilin üzerine gelindiğinde üst ve altta kare kutucuklar ortaya çıkıyor. Bu kare kutucuklardan birine sol tıkladığımızda elimize bir kablo tutturuluyor ve bağlamak istediğimiz diğer nesnenin bir ucuna tıklayalım. Yenka, otomatik rota özelliği ile kendi yolunu kendisi bulabilir, ancak kendi rotamızı da teli sabitlemek istediğimiz bir yerde sol tıklayarak belirleyebiliriz.

Otomatik rota resmi solda, kendi çizdiğim rota da sağda görülüyor. Resimdeki kırmızı alanlar, üzerinde bir gerilim olduğunu gösteriyor. Şu anki ayarlara göre gerilim 9V akım 0A.

Tüm bağlantıları yaptık ve sıra düğmeye basmaya geldi. Bu arada düğme demişken tüm nesnelerin görünümlerinin değiştirilebileceğini söylemek istiyorum. İlerideki konularda bunun ne amaçla kullanılabileceği de gösterilecektir. Ancak şimdilik nasıl yapıldığını söylemek yeterli olur sanırım. Görünümünü değiştirmek istediğimiz nesneye çift tıklıyoruz. Advanced bölümünden Appearance (Görünüm) alt bölümünden Icon alanını değiştirerek yeni resmimizi koyabiliriz. Düğmeye basmadan önce son olarak da nesneleri yine özelliklerinden döndürebileceğimizi söylemekte yarar var.

Evet artık düğmeye basabiliriz.

Şimdi pilin yanındaki 9 rakamına tıklayıp 10 olarak değiştirelim ve sonucu görelim:

Resimde görüldüğü gibi ampul patladı. Şu an patlamış ampul görülüyor ancak simülasyon yazılımımızda patlama animasyonunu da göreceksiniz. Dikkat işaretli üçgenin üzerine gelelim ve sebebini öğrenelim. Aşağıdaki resimde:

“Patlamış Nesne, Gönderilen gerilim 10V idi. En büyük değer 9 olabilir. Anahtar’a basıp onarın.” yazmaktadır. Anahtara basmadan önce pilin gerilimini tekrar düşürün. Şimdi açıklamamız için bir sayfa daha oluşturalım ve “Gerilimi 9V’a düşürüp tekrar deneyin” yazalım (Not: Bu işlemi 3. sayfada yapmalısınız). Özelliklerine girip Advanced -> Lock (Kilitle) -> All Properties (Tüm Özellikler) tıklayın. Artık değiştirilemeyecek bir açıklama satırına sahipsiniz. Yine aynı yerden kilidi açabilirsiniz. Anahtarı kapatıp, pili 10V’a alalım. Açıklama bölümünü ilk sayfaya getirelim ve Yenka standart menüsünden File -> Save (Kaydet) tıklayalım. Bir dosya adı verelim ve istediğimiz yere kaydedelim. Açtığımızda sunu şeklinde bir ekranla karşılaşacaksınız.

Yazıda garip bir başlangıç var, çünkü menüleri tanıtmadan bir çalışma yaptık. Şimdi biraz menülerden bahsedelim. Yazının başında Yenka’nın 3 bölümden oluştuğunu söylemiştik. Şimdi bölümleri inceleyelim:

Düğmeleri soldan sağa sırasıyla açıklayalım:

1. Bölüm:

1.Yenka düğmesi. Basıldığında, bu düğme ve çalışma alanı hariç tüm öğeler gizlenir. Tekrar basıldığında eski haline getirilir.

2. Dosya menüsü (Yukarıdan Aşağı).

Yeni model oluşturur.

Çevrim içi modellerden açmanızı sağlar. beğendiğinizi indirip açabilirsiniz.

Bilgisayarınıza kayıtlı modelleri açar.

Açık modeli tekrar yükler (geri al özelliği yetersiz kaldığında işe yarayabilir).

Çalışmanızı kaydeder.

Çalışmanızı farklı isimle kaydeder.

Çıkarılacak bir öğe varsa, dışa aktarır (grafik verisi, akış şeması, PIC programlayıcısı, malzeme listesi vb.).

Ekranı yazdırır.

Yazıcı ayarları.

Görünen ekranı kopyalayıp panoya yapıştırır. Yalnızca çalışma alanı kopyalanır.

3. Beyaz tahta. Yazılımı tam ekran yapıp görülen alanı genişletir.

4. Simülasyonu durdurur. Kimyada reaksiyonların hemen başlamasını önlemek için kullanılabilir.

5. 3D görünümü kaydırır. Kısa yol: Alt+ÜstKrkt+Sol tıklama

6. 3D görünümü x,y,z eksenlerine göre döndürür. Kısa yol: Alt+ Sol tıklama

7. 3D görünüme yakınlaşır veya uzaklaşır. Ctrl+ÜstKrkt+Sol tıklama

8. Çeşitli 3D kamera görünümlerini seçer.

9. Yenka yardımı.

10. Programdan çıkış

Saat resimli olan düğme, kimya ve fizik konularında deneyi hızlandırmak için kullanılır. Yatak gibi görünen ise :) periyodik tabloyu açar.

2. Bölüm

Bu bölüm en çok tıklayacağınız bölüm olacaktır. En üstte bulunan change (değiştir) bölümü, konu değişimini sağlar. Altında Objects (Nesneler) ve Content (İçerik) şeklinde iki sekme bulunmaktadır. Bir modeli açtığınızda yalnızca nesne sekmesinde iken düzenleyebilirsiniz. İçerik modunda, modeliniz kilitli durumdadır ve üzerinde herhangi bir işlem yapamazsınız. Nesne bölümünün altında seçtiğiniz konuyla ilgili olan kullanılabilir nesneler bulunmaktadır. Seçtiğiniz konuyla alakalı aklınıza gelen gelmeyen tüm nesneler bu sekme altında kategorilere ayrılmış durumdadırlar. İçerik bölümünde ise konu ve yazılımla alakalı örnekler ile bilgilendirici sorular yer almaktadır. Çeşitli örnekler aşağıdaki resimlerde görülüyor:

Yenka içerisinde bunlara benzer sayısız örnek bulunmaktadır. Her şey sizin yaratıcılığınıza kalmış. Bir sonraki yazıda Grafik ile ilgili bilgiler verilecek ve bir kimya deneyi yapılacaktır. En iyi dileklerimizle…

Canan Şimşek & Volkan Gezer